گريه‌هاي مريم مصلوب

پس از یورش آمریکا به افغانستان در سال ۱۳۸۰ و فروپاشی طالبان، با روی کار آمدن دولت انتقالی وضعیت تحصیل در پیدگه رو به بهبودی رفت و اکنون در وضع بهتری قرار دارد، ولی با این وجود هنوز بیش از30 ٪ مردم پیدگه از سواد خواندن و نوشتن بی‌بهره‌اند.

آموزش و پرورش سنتی و جدید در پیدگه هم اینک با بیش از 60سال عمر با برکت بیش از 500 نفر دانش آموز را تحت تعلیم و تربیت داشته و دارد. در کنکور ورود به دانشگاه سال ۱۳۸3 خورشیدی، برای نخستین بار به طور رسمی 10 نفر شرکت کرده‌اند. قبل از آن در سال های 70 تا 75 بیشتر از 10 نفر در دانشگاه های مزار و بامیان مشغول تحصیل بودند. با توجه به این سابقه، در حال حاضر 20 نفر دانشجو در دانشگاه های کشور و مراکز آموزش عالی مشغول تحصیل می‌باشند.

مسجد میان ده پیدگه: از مکان‌های مقدسی که در میان دهستان پیدگه ساخته شده، مسجدی ‌است که چهار گوش بنا گردیده و دارای یک ایوان است که به صورت قرینه و به سبک معماری سنتی منطقه ساخته شده است. دور تا دور این عمارت دیوار کوچکی ساخته شده‌اند. این بنا به طور کامل از گل و سنگ ساخته شده‌است. این ساختمان دارای دو طبقه است. طبقه پایین ویژهٔ مردان و جای ملای مکتب و طبقهٔ بالا بخشی هال بزرگ و بخشی ویژه بانوان است. سازنده این بنا اهالی دهستان پیدگه بوده است. البته کمک های خیریه فرزندان مرحوم حاجی برات و حاجی علی جان در پخته کاری آن مورد توجه است. زمان احداث آن، بر اساس شواهد، دوران حکومت ظاهرشاه بوده‌است. قدامت بنای مسجد کهنه در کنار مسجد جدید به هفتاد سال می رسد. این بنا دارای کتاب خانه مذهبی مجهز است. استاد دکتر حمیدی آن را کتاب رسانی کرده است و خود بانی آن است. همین طور با کمک مالی خییرین به ویژه قربان علی رضایی ساخته شده است.

مکتب متوسطه البیرونی پیدگه:

این مکتب ( مدرسه) در سال 1365 خورشیدی در پیدگه به صورت ابتدایی ساخته شد. در ابتدا زیر خیمه (چادر) و یا آلاچیق در روستای قول باکل کلاس های آن برگزار می شد. سپس در مسجد پیدگه بنام مکتب شهید عبدالخالق هزاره ادامه داده شد. استاد حسین دوست فیضی، استاد افشار، استاد عزیز کارلو و همسر افشار آن را بدون کمکی مالی پیش می بردند. در دوران سیاه طالبان بسته شد. کتاب ها و امکانات آن نابود شد تا بدست طالبان نرسد. در دوران جدید با کمک مردم و موسسه های خارجی و داخلی در مکان سابق ادامه پیدا کرد. در سال 1386 خورشیدی با کمک مردم و به ویژه خانواده مرحوم حاجی برات و حاجی علی جان غارسنگ، خادم علی احمدی، سید سعادت، عوض کوشه، حاجی ارباب، غلام علی و ... و همکاری استادان بزرگی مانند افشار، ضیا الله رفیع، لطیف توکلی، استاد قاسمی، نسیم توکلی، غلام سخی، گل افشان توکلی، همسر افشار، ملیکه محمدی، هاشیم همدرد، عارف، فاطمه احمدی، جمیله احمدی، فاطمه توکلی، گلنسا، گلبخت، گلچهره، مهدی صادقی، کریم احمدی، جاوید، و محمد شریف غلامی قدرت الله بهادری و نوروز علی بنام جدیدش شروع به کار کرد. در سال 1387 خورشیدی با توجه استاد زاهدی خییر و فرهنگی مردمی و کمک های مردم محل ساختمان آن پایان یافت. این مکتب دارای چهارده اتاق، دفتر، تحویل خانه، آشپزخانه دو دستشویه و یک کتاب خانه است.

نامداران فرهنگی و علمی

از چهره‌های فرهنگی و علمی که در گسترهٔ جغرافیایی پیدگه متولد شده‌اند می‌توان از آنانی که تحصیلات حوزه ای، تحصیلات دانشگاهی در مقطع لیسانس( کارشناسی) و تحصیلات تکمیلی دارند نام برد.

حوزه ای:

استاد شیخ فقیهی: ایشان از عالمان برجسته افغانستان و جاغوری بوده و از شاگردان با نام حضرت آیت الله خویی است. وی دارای قریهه ای شعری بوده و اکنون شعر های زیبایی از وی به یاد گار است. ایشان دارای خط زیبا بوده و دست نوشته های از وی در مسایل منطقه، افغانستان و هزاره ها به جا مانده است. با افسوس این مرد بزرگ که درس خوانده و روشنگر بود در دوران حاکمیت حفیظ الله امین اسیر و دست بسته از منطقه خارج شد و هنوز برنگشته است.

استاد شیخ علی بابا حمیدی: ایشان از عالمان خوب افغانستان و جاغوری است. در قم و نجف درس خوانده است. وی از مردان مبارز دوران جهاد بوده و در مسایل منطقه تاثیرگذار بوده است.

استاد شیخ رحمت الله افتخاری: ایشان درس خارج را در حوزه علمیه قم به پایان رسانده و به تدریس خصوصی مشغول است. ایشان دست به قلم است و در این اواخیر پایان نامه اش را در درس کلام اسلامی پایان داده است. وی به زبان انگلیسی، عربی و اردو آشناست.

استاد شیخ دکتر احمد شاه حمیدی: ایشان در حوزه علمیه درس خارج می خواند و در مدرسه امام خمینی دکترای کلام اسلامی می خواند. وی کارشناسی ارشد فلسفه دارد. دست به قلم است و از زبان های اردو، انگلیسی و عربی ترجمه می کند.با نشریه های علمی همکاری دارد.

استاد شیخ محمد بشیر فهیمی: ایشان در حوزه علمیه درس خارج می خواند و در حوزه علمیه قم در مقطع کارشناسی ارشد از پایان نامه اش در رشته علوم اسلامی در حال دفاع است. وی دست به قلم است و از زبان های اردو، انگلیسی و عربی ترجمه می کند. با نشریه های علمی همکاری دارد.

استاد شیخ عبدالله توکلی: ایشان درس خوانده قم و اصفهان است. فعلا در قم کارشناسی تعلیم و تربیت می خواند. وی هنر معلمی دارد.

استاد عبدالغفور علامه (فرید) ایشان در پاکستان تا سطح درس خوانده است. با اردو، انگلیسی، عربی و پشتو آشناست. او در کابل با سازمن ملل همکاری دارد.

مرحوم آخند عطا کربلایی، مرحوم آخند پدر شیخ افتخاری، معلم لوده، عبدالکریم احسانی، اکرم، عبدالوهاب توکلی، دکتر عبدالحمید، نوروز علی عظیمی، و آقای سیاست، از درس خوانده ها و خدمت گاران علمی فرهنگی پیدگه هستند.

دانشگاهی:

دکتر و مهندس سلمان علی شبان: ایشان از نخستین دانش آموختگان مهندسی دانشگاه کابل است. در علم پزشکی دست داشته است در سال های سخت جهاد و جنگ های داخلی به مردم کمک پزشکی کرده است.

عالم مصباح: او در روستای بچه داغ پیدگه به دنیا آمد. فوق لیسانس فلسفه از دانشکده فلسفه بلوجستان پاکستان گرفت. مدتی را به عنوان استاد ایفای وظیفه کرد. کتابی از او به نام مصباح نامه باقی است. او شعر می گفت. نمایشنامه می نوشت و تحقیق هزاره شناختی داشت. وی در روزگار جوانی بدست برادرش شهید شد.

دکتر حفیظ الله شریعتی سحر: ایشان کارشناسی هنر و روزنامه نگاری، کارشناسی ارشد علوم ارتباطات خوانده است.درس حوزه ای تا سطح خوانده و اکنون در حال دفاع از پایان نامه اش در مقطع دکتری زبان شناسی است. شعر می گوید. داستان می نویسد. دست به قلم است. ده جلد کتاب تالیفی دارد و چندین مقاله نگاریده است. با زبان های انگلیسی، عربی، اردو و پشتو آشناست و ترجمه کرده است.

دکتر یونس محمدی: پزشکی خوانده و اکنون با سازمان ملل همکاری دارد.

استاد حاجی عزیز کارلو: حقوق مزار خوانده، وکیل در جاغوری است.

استادحسین نظری: ایشان درس خوانده هند است. در کابل استاد دانشگاه است.

استاد محمد حسین معرفت: علوم سیاسی در کابل خوانده و کاندید شورای ولایتی 1388 خورشیدی در جاغوری بود.

استادمحمد هاشیم همدرد: در کابل شیمی خوانده استاد در موسسه کوار در جاغوری است.

مدیرعبدالخالق صفا: در کابل اقتصاد خوانده و در وزارت مالیه مدیر ارشد است.

مامورعلی حسین یوسفی: کابل روزنامه نگاری خوانده و اکنون شغل آزاد دارد.

مامورمردان علی: اقتصاد از مزار گرفته، مامور ابراهیم شبان: اقتصاد از مزار گرفته، مامورحسین دوست: زراعت در مزار خوانده، مامورقادر علی یوسفی: اقتصاد مزار خوانده، مهندس نسیم محمدی: مهندسی مزار خوانده، عبدالوهاب افتخاری: مهندسی کابل خوانده است. میرزا حسین اصغری مهندسی مزار خوانده است. حفیظ الله رفیع برق خوانده است.

نسیم توکلی: ادبیات دارالمعلمین می خواند، عبدالحسین اقتصاد بازرگانی مشهد ،حمیدعضیمی ادبیات کابل می خواند، عارف: ادبیات مزار، عارف: مهندسی کابل می خواند،تاج گل رضایی و شکر گل رضایی و ملکه محمدی حساب داری کابل، شفیقه: تربیت معلم و معصومه خادم علی: اقتصاد کابل می خواند. شوکت علوم سیاسی در هند است.