زبان زرگری هزارگی

زبان زرگری هزارگی

زبان زرگری هزارگی زبان زرگری (گ، آ، ز، ا)،[ زَ ن ِ زَ گ َ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) است که در ماهیت زبانی خویش، زبان نیست بلکه زبان گونه است که جمعی از همصنفان، همسالان و گروهی از مردم یا یک گروه اجتماعی هزاره، در گذشته تحت شرایط خاص زمانی مانند: هجوم بیگانگان و یا حملۀ حاکمان جور به هزارستان به کار می بردند. اینان قرار گذاشته بودند، طوری با هم حرف بزنند که دیگران نفهمند.
زبان گفتاری هزارگی که عده ای از کسبه کاران و اصناف بازاری یا عده ای خاصی از مردم هزاره آن را ساخته اند. هدف آنان صحبت کردن به شیوه بوده است که دیگران متوجه مقاصد آنان نشوند. امروز این شیوه گفتار یا زبان پنهان هزارگی هنوز گویندگانی دارد و نوجوانان هزاره آن را به درستی گذشته به کار می برند. هزاره ها در این زبان نوعی کدگذاری به آواهای واژگان می دهند که با آواهای اصلی متفاوت می نمایند.

ادامه نوشته

تقويم هزارگی

تقويم هزارگی
(گاهشماری، نجوم و ستاره شناسی)

گاهشماری هجری خورشیدی
گاهشماری هجری خورشیدی هزارگی یا تقویم هجری شمسی بر پایهٔ تقویم جلالی با مبدأ هجری است. این گاهشماری از ۳۶۵ روز در قالب ۱۲ ماه تشکیل شده است و براساس تقویم جلالی (دقیق‌ترین تقویم جهان) سرآغاز آن اعتدال بهاری در نیمکرهٔ شمالی است. با این تفاوت که مبدأ آن هجری است. این تقویم بر پایه سال اعتدالی خورشیدی برابر با ۳۶۵٫۲۴۲۱۹۸۷۸ روز است. که سال تقویمی آن ۳۶۵ و ۳۶۶روزه (کبیسه) می‌باشد. هر سال دارای ۴ فصل با نام‌های بهار، تابستان، خزان- پاییز، و زمستان است و هر فصل ۳ ماه دارد و هر ماه تقریبا ۴ هفته و هرهفته ۷ روز با نام‌های شمبه، یکشمبه، دوشمبه، سه‌شمبه، چارشمبه، پنجشمبه و جمعه دارد.

ادامه نوشته

برای شاعر رنج و افغان

با احترام تقدیم به حفیظ الله شریعتی شاعر رنج  و افغان

به حرمت هفت سال دوستی شاعرانه

 

به هزار راه مانده چشمم

و تو تنها از یکی راه می آیی

عدل از همان بی راهه ی همیشگی

-

من چار هزار ساله غمی هستم

تو هفت هزار ساله شرابی

شوخی است پیش تو نالیدن از جفای فلک

*****

- این شعر را دوست دیرینه ام مهدی جلیلی از ایران نوشته است. او عزیز بی بدیل من است. براستی اگر او نبود من اکنون نبودم. خدایش او را با سارایش برای من و ما نگهدارد.

کهن میراث های در باد

 (غارها، غارنشینی ها،کتیبه ها، غارنوشته ها، نقاشی های دیواری از جیغتو غزنی تا جاغوری)

در نخستین قرن های هزاره اول پس از میلاد، هنگامی که بامیان بخشی از امپراتوری بزرگ بودایی- کوشانی های هزاره بود، غزنی و اطراف آن بر اساس شواهد تاریخی از پایگاه های اصلی بودایی های هزاره در افغانستان امروزی بوده است. انتشار دین بودایی از خواستگاه اصلی آن هندوستان به طرف شمال، یعنی آسیای مرکزی و افغانستان امروزی، در امتداد مسیرهای که بازرگانان و سربازان امپراتوری کوشانی از آن ها استفاده می کردند، به طور گسترده، گسترش یافت که آثار فراوان از آن دوره در اطراف غزنی و شمال آن از جیغتو تا جاغوری پراگنده اند. مطالعات پراگندۀ باستان شناسی، تاریخ برخی از نقاشی های دیواری و غار نوشته های این منطقه را به اوایل قرن پنجم میلادی می رساند. آزمایش رادیوکاربن تاریخ مجسمه ها، کنده کاری غارهای لومان، الیتو و نی قلعه را که به تازگی انجام گرفته تقریباً به ٥٠۷ پس از میلاد نشان می دهد.

ادامه نوشته

گیاه شناسی هزارگی

بخش چهارم

درختچه و درختان هزارگی

زیربیرگ: درختچه است سپید رنگ با برگ های سوزنی که میوه سرخ رنگ آن برای دردهای درون و شکم دردی نافع است.

ایرغی: درختچه است سیاه رنگ با برگ های سوزنی و نیمه پهن که میوه سرخ رنگ آن خوش مزه است.

دوری: نوعی درخت بید است.

شیلبی: درختچه است سپید رنگ با برگ های سوزنی که میوه سرخ و سبز رنگ آن برای دردهای درون و شکم دردی نافع است.

ارر: ارر- نوع سپیدار است.

ادامه نوشته

گیاه شناسی هزارگی

بخش سوم

موندوک راف: راف با قد کوتاه تر.

جنگل راف: راف با قد بلند.

دنگر: همان راف است.

سرخ شیلبید- ترکیشی: بوته است سرخ رنگ با برگ های سوزنی دارای گل های سرخ و زیبا که از آن به عنوان علف گیاهی استفاده می شود.

صید: بوته است سبز رنگ با برگ های پهن و کمی سوزنی که از آن به عنوان سبزی استفاده می شود

ادامه نوشته

نام شناسی گیاهان هزارگی

نام شناسی گیاهان هزارگی

بخش دوم

در روزگاری نه چندان دور گیاهان در حیاط خانه و زندگی عمومی هزاره ها جایی امن برای زیستن داشتند و گل ها و گیاهان مصنوعی، پلاستیکی، چینی و ... جایی در زندگی آنان باز نکرده بودند. روزگاری، سرگرمی و دل مشغولی هزاره ها زمین های پر از گیاهان رنگارنگ و گل و گلدان ها بودند. آب دادن، حفاظت و چیدن برگ های گیاهان اهلی و وحشی بخشی از زندگی و روزهای خوش آنان را تشکیل می داد. انتظار نشستن برای بهار و فصل روییدن گل و گیاهان بخشی از زندگی آرام هزاره ها بود. حضور گل و گیاه در فضای مسکونی آنان بستر بسیار مناسبی برای آرامش روح و روان آنان ایجاد می کرد. اما امروزه هزاره ها با گذشته های زیبای طبیعی شان فاصله گرفته اند. ترس آن می رود که دیر نه زود با این زیبایی های دیرساله خدا حافظی کنند.

ادامه نوشته

گیاه شناسی هزارگی

گیاه شناسی هزارگی

بخش نخست

گیاهان در فرهنگ شفاهی مردم هزاره

در باورهای شفاهی مردم هزاره گیاهان به روان آدمی آرامش می دهند و جهت تلطیف روح و روان وی نیکو اند. آنان باور دارند که کاشتن و داشتن گل و گیاه باعث برانگیخته شدن احساس شادی، آرامش و طراوت، مثبت اندیشی و دوری از غم و اندوه می شود. به باور هزاره ها گل های با رنگ ملایم- صورتی، سفید، بنفش و... حس شخص را به سوی احساسات آرام سوق می دهند و گل های با رنگ های گرم و تند- قرمز، زرد، نارنجی و... حس او را به سوی هیجان و سرزندگی پیش می برند.

ادامه نوشته