عدد«هفت» در فرهنگ شفاهی مردم هزاره

در مقابل این اعداد نحس، اعدادی مانند هفت، از جمله اعدادی هستند که مردم هزاره هاله‌ای از تقدس و تبرک برای آن در نظر گرفته اند. چنانکه برخی از هزاره ها عدد هفت را گل سرسبد اعداد مقدس و خوش یمن در بین عددهای ماه و سال می دانند. به طور کلی، عدد هفت در بین مردم هزاره عددي است معروف. از این رو، شماره هفت از ديرباز مورد توجه طایفه های مختلف هزاره بوده است، که باعث رجحان و جنبه ماوراء طبيعي اين عدد گرديده است. عدد هفت در باورهای شفاهی مردم هزاره نماد اخلاق مداري، شفقت، پاكي، روشنايي، نيروي آفرينش، جهان هستي و معنويت است. لذا عدد سحر آميز هفت، همگام با تحركات هستي رخ می کشد و هر كسي طالعش تحت تأثير عدد هفت باشد آن را خوش يمن مي داند.

ادامه نوشته

چلتن، چهل مرد، عیارانی از جاغوری

 

 در روزگاران نه بسیار دور چهل مرد و چهل تن و عیارانی از دیار جاغوری تن به دریایی جوان مردی زده بودند و برای دفاع از کیان، عزت، سربلندی و حراست از مردم بی پناه منطقه از شر مهاجمان، دزدان، طراران و شبروان و کوچی ها کوه و دره های غزنی را خانۀ مبارزاتی خود ساخته بودند. اینان چهلتن بودند و چهل جوان مرد و چهل کاکا که پدران ما از آنان به نیکویی یاد می کنند. چهل تنان جاغوری گروهی از جوان مردان بودند که اصول اخلاقی و مبارزاتی ویژه ای برگزیده و جوان مردی را پیشه ی خود ساخته بودند. شیوه و آیین جوان مردی اینان افزون بر اصول اخلاقی مبارزاتی چالاکی و شجاعت و جوان مردی بودند که پیرمردان منطقه خاطره های بسیاری از آنان به یاد دارند. چهل تنان جاغوری با توجه به پیشینۀ این فن شریف در خراسان بزرگ و عیاران نامدار منطقه اصل و ریشه ی جوان مردی را سه چیز می دانیستند: یکی آن که هر چه بگویی بکنی و دیگر آن که خلاف راست نگویی و سوم آن که شکیب را کار بندی.

ادامه نوشته

هرجا بوری ملا عمر کوره

 

می گفتند که پس از هفتاد و اند سال سلطۀ بیرحمانۀ شوروی سابق بر آسیای میانه وقتی دو طرف رود ارس در آذربایجان شوروی و آذربایجان ایران به هم رسیدند، با تعجب دریافتند که دعوت نامه های خانوادگی که برای عروسی شان پست شده بودند پس از هفتاد سال تازه به دست آن ها می رسند!

برخی از باشندگان دوطرف دشت قره باغ سال هاست به خاطر راهزن های طالب و مردان سیه اندیش القاعده و سیه چرده های پاکستانی نتوانیسته اند به هم برسند. در کابل کارمند دولتی از جاغوری را دیدم که در حسرت رفتن به جاغوری بود و پس از پنج سال تلاش نتوانیسته بود به جاغوری برود.

ادامه نوشته

اسیه(آسیاب)دیرینه ترین دستاورد صنعتی و فنی مهندسی هزاره ها

 

واژه آسياب از دو بخش «آس» و «آب» درست شده است، بنابرتحول آوایی و همجانشینی واژگانی به صورت آسیاب در آمده است. اما در گویش هزارگی با افتادن حرف ناهمخوان یا صامت (ب) از پایان آن و آمدن (ه)  که نشان تکیه و حذف شدن حرفی در پایان واژه است و تبدیل(آ به ا) اسیه شده است. که آس در فارسی به معنای «نرم كردن دانه به زير سنگ» است. در «فرهنگ معين»، زير واژه‌ آس، آمده است: دو سنگ گرد و مسطح بر هم نهاده و سنگ زيرين در ميان ميلي آهنين و جز آن از سوراخ ميان سنگ زبرين در گذشته و سنگ فوقاني به قوت دست آدمي يا ستور يا باد يا آب و... بچرخد، و حبوبات و جز آن را خرد كند و آرد سازد. در گویش هزارگی اسیه در معناهای گوناگونی مانند: اسیه کردن، خرد کردن کلوخ، گرفتن روغن، گرفتن شیره از دانه های روغنی، خانه اسیو، سنگ اسیه، مجازا آسمان و سپهر کج رفتار، معده و اشکم و خرد کردن نان و چیزی در زیر دندان به کار رفته است.

ادامه نوشته

هذیان های شبانه

 

دوبیتی ها پاره هاي دل دردمند انسان تنهاي هزاره اند كه دمي دور از ديد اغيار به سادگي و پاكي موييده شده و با آن ها درماني براي آلام هاي كهن خويش جسته اند. اين ترانه هاي محزون، مصايب عمومي و اجتماعي اند كه همگام با ملودي طبيعت و نغمۀ دشت در بيكران تاريخ فرياد كشيده شده اند. از طرف ديگر دوبیتی ها تنها ابزاري اند كه انسان هزاره در سايه هنر آن از عشق هاي پنهان و سوزناگ خويش گفته اند.

ادامه نوشته

شهر که دوستش داشتی

 

اوقات تلخم بی تو

خیابان ها سر به سرم می گذارند

زمستان پر برف را با تو بودم

بهار بی تو می گذرد

در نبود تو دامن شب را می گیرم و به روز می رسم

راستی یادم رفت بگویم سال نو بخیر

نوروز من!

ادامه نوشته